نقش عنصر آهن در رشد گیاهان

آهن در گیاهان دارای نقشی اساسی است. بدون آهن، گیاه نمی تواند کلروفیل تولید کند، نمی تواند اکسیژن دریافت کند و سبز نخواهد بود. عملکرد آهن این است که مانند جریان خون انسان عمل می کند و به انتقال عناصر مهم از طریق سیستم گردش خون گیاه کمک می کند.

چرا گیاهان به آهن نیاز دارند؟ بیشتراهمیت آهن در کمک به گیاهان جهت انتقال اکسیژن درسیستم گیاهی است. گیاهان برای سالم بودن فقط به مقدار کمی آهن نیاز دارند، اما همین مقدار کم بسیار مهم است.

 آهن در تولید کلروفیل در گیاه نقش دارد که عامل اکسیژن رسانی و سبزینگی گیاهان است به همین دلیل است که گیاهانی که کمبود آهن یا کلروز دارند، رنگ زرد بیمارگونه ای در برگ های خود نشان می دهند. آهن همچنین برای برخی از عملکردهای آنزیمی در بسیاری از گیاهان ضروری است. خاکی که قلیایی است یا آهک زیادی به آن اضافه شده است، اغلب باعث کمبود آهن در گیاهان منطقه می شود. می توانید آن را به راحتی با افزودن یک کود آهن اصلاح کنید یا با افزودن گوگرد باغچه، تعادل pH خاک را متعادل کنید.

آهن یکی از اجزای اصلی زنجیره های انتقال الکترون و همینطور فاکتوراصلی بسیاری از آنزیم های حیاتی است. در دسترس بودن آهن در خاک باعث توزیع گونه های گیاهی در اکوسیستم های طبیعی می شود و جذب ناکافی آهن باعث تاخیر در رشد، کلروز بین رگبرگی و کاهش اندازه محصولات است.

آهن یک ریزمغذی ضروری برای تقریبا همه موجودات زنده است زیرا نقش مهمی در فرآیندهای متابولیک مانند سنتز DNA، تنفس و فتوسنتز دارد. علاوه بر این، بسیاری از مسیرهای متابولیک توسط آهن فعال می شوند.

 عدم تعادل بین حلالیت آهن در خاک و نیاز گیاه به آهن از علل اصلی کلروز گیاهان است. آهن نقش بسزایی در مسیرهای مختلف فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاهان دارد. به عنوان جزئی از بسیاری از آنزیم های حیاتی مانند سیتوکروم های زنجیره انتقال الکترون عمل می کند و بنابراین برای طیف وسیعی از عملکردهای بیولوژیکی مورد نیاز است. در گیاهان، آهن در سنتز کلروفیل نقش دارد و برای حفظ ساختار و عملکرد کلروپلاست ضروری است.

آهن برای گیاهان می تواند از منابع مختلفی تامین شود. اکسید آهن یک ماده شیمیایی موجود در خاک است که به خاک رنگ قرمز مشخصی می دهد و گیاهان می توانند آهن این ماده شیمیایی را جذب کنند.

آهن همچنین در تجزیه مواد گیاهی وجود دارد، بنابراین افزودن کمپوست به خاک یا حتی اجازه دادن به برگ های مرده برای جمع آوری روی سطح می تواند به افزودن آهن به رژیم غذایی گیاهان کمک کند.

در اکثر نقاط ایران مهم‌ترین دلیل کمبود آهن، زیاد بودن بی کربنات درخاک می‌باشد.

آبیاری سنگین زمین‌های کشاورزی و باغات، فشردگی و یا هر عامل دیگری که تهویه و زه کشی خاک را کاهش دهد، باعث افزایش غلظت کربن دی اکسید در خاک شده و در حضور آهک، واکنش انجام می‌دهد که طی آن بی‌کربنات تولید می‌شود .در تولید مرکبات، آهن به عنوان یک کاتالیزور در واکنش های اکسیداسیون/احیا عمل می کند. همچنین در بسیاری از آنزیم ها یک عامل کمکی می باشد.

کمبود آهن یک مشکل رایج و به طور گسترده شناخته شده است. بارزترین اثرات کمبود آهن محدود شدن باردهی و کاهش اندازه میوه است که منجر به عملکرد کمتر می شود.

آزمایش روی کلات‌ها تأیید کننده اینست که عملکرد کاربردهای خاکی آهن بیشتراز برگی ست.

آهن همچنین تأثیر مستقیمی بر کیفیت محصول دارد و باعث بهبود سطح کل مواد جامد محلول در پرتقال و نارنگی و همچنین افزایش نسبت TSS/Acidity می‌شود.

در لیمو و لیموترش تاثیر آهن باعث کاهش محتوای TSS می شود و در نتیجه اسیدیته این میوه ها را افزایش می دهد.

تغذیه خوب آهن همچنین محتوای اسید اسکوربیک نارنگی و پرتقال را افزایش می دهد.

نوع استفاده از آهن مورد استفاده برای اصلاح هر گونه کمبود مهم است. کلات ها در طیف وسیعی از pH خاک پایدارتر هستند و باید شکل ارجح برای اصلاح کمبودهای سالانه طولانی مدت، به ویژه در خاک های آهکی باشند.

در مرکبات برای حفظ عملکرد وبالابردن کیفیت میوه باید از آهن درشستشوی برگ استفاده شود. پس از برداشت در صورت نیاز برای شستشوی شاخ و برگ کارایی مناسبی دارد.

هنگام استفاده از کود آهن به اندازه گیاه و ریشه آن، گل و میوه داشتن آن یا پربرگ یا کم برگ بودنش دقت کنید. چرا که گیاهانی که برگ های زیادتری دارند و یا میوه و گل دارند، برای رشدشان به میزان آهن بیشتری نسبت به مقدار کلات آهن برای کاکتوس نیاز دارند. به طور کلی در هر بار مصرف آن باید یک قاشق چایخوری از کود را در آب حل کرده و از آن به دفعات برای خاک گیاه استفاده کرد.

زمان رشد و گلدهی اکثر گیاهان فصل بهار و تابستان است و پاییز و زمستان برای برخی از آن ها زمان استراحت است. در این صورت است که کود تقویتی مخصوص آن ها باید در دو فصل اول سال استفاده شود و در دو فصل سرد سال باید با ندادن کود آهن به آن ها اجازه استراحت داد. اما از آنجایی که گیاهان آپارتمانی در پاییز و زمستان هم رشد می کنند از این قاعده مستثنی هستند. ولی هنوز هم لازم است در فصل های بهار و تابستان کود کلات آهن بیشتری دریافت کنند. به طور کلی همه گیاهان ماهی یکبار به کود آهن احتیاج دارند. پس سعی کنید برنامه خاصی برای کود دادن به آن ها در نظر گرفته و قبل از زرد شدن برگ ها و ریزششان، نسبت به تقویت آن ها اقدام کنید.