­­­تغذیه معدنی گیاهان

قبل از جنگ جهانی اول، کنترل آفات و بیماری ها  به روشهای کشت مناسب، تناوب زراعی و با عناصرگوگرد و مس انجام می شد.

در طول جنگ جهانی اول، تحقیقات زیادی در مورد مواد شیمیایی انجام گرفت. یکی از شاخه های این تحقیق تولید مواد شیمیایی موثر در کنترل آفات و بیماری ها در محصولات زراعی بود.

بعد از انقلاب بزرگ کشاورزی در جهان، آفات و بیماری ها کنترل شدند و تولید مواد غذایی ایمن تر شد و بازده افزایش یافت. کم کم از عوارض این مواد شیمیایی بر سلامت انسان آگاه شدیم. همه مواد شیمیایی بد نیستند و بدون کنترل مناسب آفات و بیماری‌ها تغذیه جمعیت دنیا امکانپذیر نیست. با این حال، رشد مسئولانه و به حداقل رساندن استفاده از آفت کش ها در صورت امکان حایزاهمیت است.

بسیاری از بیماری ها به دلیل مشکلات ریشه ای، ساختار خاک، کمبود اکسیژن، نبود زهکش و قطع شدن آب شروع می شوند. خاک عمیق و با زهکشی خوب اولین خط دفاعی شما در برابر بیماری های گیاهی است. سطوح رطوبت و دما نقش مهمی در “فعال کردن” پاتوژن ها دارند. به طور کلی سطوح رطوبت و درجه حرارت بالاتر شرایط را مستعد بیماری  نموده و زمان تخمگذاری در چرخه زندگی حشرات را کاهش می دهد.

pH خاک ارتباط زیادی با سرعت پیشرفت یک بیماری دارد. اسیدیته خاک در حفاظت از بیماری ها بسیار موثراست. بهتر است PH را در حد مطلوب نگه دارید تا گیاه برای رشد محصول سالم مقاوم به بیماری باشد.

تغذیه مناسب گیاه خط دفاعی بعدی شماست. هر گونه ماده مغذی که کم یا بیش از حد باشد باعث افزایش حساسیت گیاه به بیماری ها و آفات می شود. مواد مغذی که بر آفات و بیماری ها در گیاهان تأثیر می گذارند عبارتند از: نیتروژن، پتاسیم، کلسیم، گوگرد، کلر، نیکل، منگنز و مس وسیلیکون.

کلسیم یک ماده غذایی اصلی کنترل کننده بیماری است. مقدار کلسیم خاک تعیین کننده موارد زیر می تواند باشد:

 1) pH 

 2) ساختارخاک

 3) هوادهی

از کلسیم موجود در گیاه برای ساختن پکتات کلسیم استفاده می شود. این ترکیب نشان می دهد که دیواره های سلولی چقدر قوی هستند و در برابر حمله حشرات و بیماری ها چقدر مقاومند. بیماری ها در بسیاری از محصولات با داشتن کلسیم کافی در بافت گیاه قابل پیشگیری هستند. کلسیم پایین در خاک منجر به متراکم شدن خاک غرقاب، با راندمان جذب ضعیف مواد مغذی و گیاهان تحت تنش و ضعیف می شود.

کلسیم به عنوان عنصراصلی  در حفظ ریشه کلم، پژمردگی فوزاریومی در گوجه فرنگی، پوسیدگی نرم اروینیا در سیب زمینی و سوختگی بوتریتیس در بسیاری از میوه ها و سبزیجات شناخته شده است. کلسیم کافی برای ماندگاری خوب محصول ضروری است.

مثلث گیاه و بیماری برای اینکه یک بیماری اتفاق بیفتد، به یک پاتوژن، یک میزبان حساس و یک محیط مساعد نیاز دارد.

 ایجاد اختلال در هر یک از این موارد باعث کاهش مشکل می شود.

پتاسیم نیزنقش مهمی در کنترل آفات و بیماری ها دارد. گیاهان دارای کمبود پتاسیم بسیار مستعد ابتلا به بیماری ها هستند. پتاسیم در گیاهان بسیار متحرک است و به سرعت از برگ‌های مسن‌تر به برگ‌های جوان‌تر حرکت می‌کند و برای شناسایی کمبود باید روی هر دو آنالیز برگ انجام داد و با هم مقایسه کرد.

همچنین پتاسیم اضافی بسته به وضعیت کل مواد مغذی گیاه می تواند ابتلا به بیماری ها را کنترل یا ترغیب کند. به طور کلی پتاسیم بیشتر بیماری ها را تحت کنترل در می آورد اما می تواند عامل پوسیدگی اروینیا، سفیدک کرکی و نماتدها هم باشد. نسبت نیتروژن به پتاسیم (N:K) نیز برای برخی بیماری ها و حشرات حیاتی است. نسبت N:K بالا می تواند عامل بیماری باشد. نسبت K:N بالا باعث کاهش شدت بیماری می شود و همراه با فسفر کافی می تواند تولید مثل را در شته ها کاهش دهد.

نیتروژن اضافی باعث تولید گیاهان ضعیف و سریع رشد می شود که بسیار مستعد آسیب آفات و بیماری ها هستند. اکثر بیماری‌ها به دلیل وجود نیتروژن اضافی رخ می‌دهند، نیتروژن بالا باعث تحریک بوتریت در گیاهانی می‌شود که معمولاً به آن مقاوم هستند. شکلی ازنیتروژن که در اختیار گیاهان قرار می گیرد نیز می تواند تأثیر عمده ای بر مقاومت در برابر بیماری داشته باشد. نیتروژن می تواند توسط گیاهان به شکل NH4 احیا شده یا شکل NO3 اکسید شده جذب شود  NH4 . pH را کاهش می دهد در حالی که NO3    pH  را افزایش می دهد. واکنش بیماری ها به شکل نیتروژن متفاوت است. نیترات پژمردگی فوزاریوم و پوسیدگی ریشه Rhizoctonia را کنترل می کند در حالی که آمونیوم بیشتر بیماری های منتقله از خاک را کنترل می کند.

در آزمایشات و تحقیقات گیاهی همبستگی خوبی بین غلظت منگنز در بافت گیاه سالم در مقابل بافت گیاهی بیمار نشان داده شده است. بیماری های قارچی و تا حد زیادی باکتریایی در حضور جذب کافی منگنز کاهش می یابد، در حالی که بیماری های ویروسی ممکن است با افزایش جذب گیاه تقویت شوند.

منگنز در خاک به وفور یافت می شود و عامل محدود کننده کارایی جذب است. اقداماتی مثل مالچ پاشی، pH بهینه، مواد آلی، دمای خاک و فعالیت میکروبی در خاک جذب منگنز را بهبود می بخشد باعث کاهش بیماری ها می شود.

همانطور که می بینید، تغذیه گیاه نقش بزرگی در تعیین تحمل گیاهان به آفات و بیماری ها دارد و با بهینه سازی تغذیه گیاه برای کاهش مصرف آفت کش ها می توان کارهای زیادی انجام داد.